Vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) zijn belangrijke instrumenten voor overheden om beleidsdoelen te behalen. Met vergunningen bepalen overheden wat bedrijven en inwoners wel en niet mogen. Met toezicht wordt gecontroleerd of bedrijven en inwoners handelen volgens de geldende regels en met (bestuursrechtelijke) handhaving kan worden bewerkstelligd dat zij (alsnog) de gestelde normen naleven. Om VTH doelgericht en doelmatig uit te voeren, is van belang dat bevoegde gezagen beleidsuitgangspunten vastleggen, prioriteiten stellen en voldoende expertise en capaciteit beschikbaar stellen. Samenhang tussen vergunningverlening, toezicht en handhaving en afstemming met andere overheden en de strafrechtketen is daarnaast cruciaal om te zorgen voor een goede naleving van wet- en regelgeving.
In de samenleving, zeker waar het gaat om de fysieke leefomgeving, klinkt een luide roep om snelle, eenvoudige, minder bureaucratische procedures. Overheden moeten met de Omgevingswet meer kijken naar wat wel kan, in plaats van wat niet kan. Ook moet bij toezicht en handhaving meer rekening worden gehouden met de effecten van niet-naleving, in plaats van nauwgezet te controleren of specifieke voorschriften zijn gevolgd. Deze uitdagingen spelen ook bij andere beleidsterreinen. En voor alle terreinen geldt dat de samenleving steeds, door bijvoorbeeld digitalisering en internationalisering, complexer wordt en soms tegenstrijdige eisen aan VTH stelt. Zo staat terughoudendheid en ruimte bieden, met minder toezicht en minder regulering, op gespannen voet om (alle) risico’s uit te sluiten, wat juist vraagt om meer toezicht en meer regulering. Bij de uitvoering van VTH-taken moet hierin de juiste balans worden gevonden, om niet het draagvlak van politiek en maat-schappij te verliezen.
Ons bureau beschikt over ruime juridische en bestuurskundige expertise over VTH, op uiteenlopende terreinen. Wij zijn goed thuis in de VTH-taken die gemeenten en provincies uitvoeren en voerden verschillende rekenkameronderzoeken uit naar vergunningverlening, toezicht en handhaving, onder andere op het terrein van het omgevingsrecht en de openbare orde en veiligheid. Ook in de evaluaties die wij voor het WODC, ZonMw en ministeries uitvoeren beoordelen we regelmatig hoe het vergunningsstelsel is ingericht en functioneert en hoe toezicht en handhaving beleidsmatig en in de praktijk uit de verf komt. Bijvoorbeeld in een onderzoek naar de naleving van (bestuursrechtelijke) regels door de escortbranche en de evaluatie van de Wet positie en toezicht advocatuur.
