'Alledaagse' vormen van digitale criminaliteit worden in Nederland niet of nauwelijks aangepakt door politie en justitie, ondanks een speciaal cybercrimeprogramma en de uitbreiding van het aantal cybercrime-rechercheurs. Dat blijkt uit een onderzoek van Pro Facto. 

Slachtoffers van skimming, phishing, ddos-aanvallen, digitale stalking en hacking kunnen nauwelijks terecht bij de politie. Het ontbreekt de gemiddelde agent aan basale kennis van cybercriminaliteit. Daardoor is een aangifte opnemen vaak al een enorme opgave. Daarbij heeft het bij de regionale officieren van justitie belast met de bestrijding van cybercrime geen prioriteit waardoor de meeste zaken niet worden opgepakt.

Uit het onderzoek blijkt ook dat de opsporing van cybercrime bij de politie niet goed is georganiseerd.

Er zijn binnen de regiokorpsen wel digitale experts en opsporingsteams met kennis van zaken, maar die worden vooral ingezet bij vormen van traditionele criminaliteit met een digitale component. Kinderporno bijvoorbeeld, roofovervallen, of een moord waarbij een verdachte via internet een wapen heeft aangeschaft. Alleen het landelijke team hightechcrime van het KLPD, onder aanvoering van het Landelijk Parket pakt pure cybercrime aan, omdat het volgens de onderzoekers geen last heeft van 'concurrerende prioriteiten'.

De landelijke teams zouden moeten bestaan uit een 'research en development'-team dat nieuwe methoden ontwikkelt en een team met gespecialiseerde rechercheurs die bij moeilijke zaken hun collega's bij de regiokorpsen kunnen bijstaan. De vorming van de Nationale Politie zou een uitgelezen kans zijn deze werkwijze in te voeren.

Klik hier om het onderzoeksrapport te downloaden.

Wat heeft de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht voor gevolgen voor het toezicht en de handhaving van de wet als het gaat om monumenten? Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gaf aan Pro Facto en de Rijksuniversiteit Groningen om dit te onderzoeken. De directe aanleiding voor het onderzoek was het feit dat een aantal bepalingen die voorheen in de Monumentenwet 1988 stonden, vanaf 1 oktober 2010 in de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht zijn opgenomen. Daarbij zijn de strafbepalingen van de Monumentenwet overgeheveld naar de Wet economische delicten. De vrees bestond dat hierdoor de maximale straffen voor overtredingen met betrekking tot monumenten lager zouden worden. Dit zou nadelig voor monumenten kunnen uitpakken. Daarom is besloten onderzoek te laten uitvoeren naar het geheel van bestuursrechtelijk en strafrechtelijk toezicht.

De centrale onderzoeksvraag luidde:

"Hoe verloopt het bestuursrechtelijke en strafrechtelijke toezicht rond de Monumentenwet 1988 en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en op welke wijze kan de naleving van relevante bepalingen uit beide wettelijke regelingen worden vergroot?"

De resultaten van dit onderzoek staan in het rapport Toezicht en handhaving monumentenwetgeving. Het rapport brengt de mogelijkheden in kaart voor rechtshandhaving op het gebied van gebouwde monumenten en archeologie. Het onderzoek heeft geleid tot een aantal aanbevelingen aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, zoals:

• investeer in handhavingsbeleid
• zorg voor een duidelijk taakverdeling tussen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Erfgoedinspectie.
• intensiveer de voorlichting over handhaving aan gemeenten en eigenaren.

Ook op het gebied van duidelijkheid van wetgeving, toezicht en handhaving, bewustwording, en aangiftes en vervolging geeft het rapport aanbevelingen.

In mei 2011 is de Evaluatiewet modernisering rechterlijke organisatie vastgesteld. De wet treedt gefaseerd in werking. Per 1 juli 2011 is de competentiegrens van de kantonrechter gewijzigd. Ten aanzien van de waardevorderingen, de vorderingen als bedoeld in artikel 93 sub a en b Wetboek van Rechtsvordering, is de competentie van de kantonrechter verruimd tot zaken betreffende vorderingen met een maximale hoogte van € 25.000. Ten aanzien van de aardvorderingen van artikel 93 sub c Rv is de competentiegrens verruimd met krediettransacties als bedoeld in de Wet op het consumentenkrediet (leningen tot € 40.000) en met consumentenkoopovereenkomsten.

Door deze wijzigingen van organisatorische en procesrechtelijke aard, verandert enerzijds het aanbod van zaken en anderzijds het aanbod van rechterlijk personeel. Om de huidige, door snelheid gekenmerkte, afdoeningspraktijk te behouden moet aandacht worden besteed aan het selectieproces van zaken en de competenties van de rechter. Hoewel er inmiddels redelijk goed zicht is op de aanpak van comparities door civiele rechters in het algemeen, is dat meer specifiek voor kantonrechters in veel mindere mate het geval. Dat vormt voor het Landelijk Overleg Voorzitters Civiele en Kantonsectoren (LOVCK) aanleiding een onderzoek te starten met als doel zicht te krijgen op mogelijke alternatieve zittingsmodaliteiten en daarmee tevens een vergroting van de bewustwording bij kantonrechters over hun aanpak.

In samenwerking met prof.mr. Bert Marseille van de vakgroep Bestuursrecht en Bestuurskunde van de Rijksuniversiteit Groningen voor Pro Facto dit onderzoek uit.

In de periode 2007-2011 ontving De Letselschade Raad (hierna: DLR) jaarlijks een subsidiebedrag van € 400.000 van de minister van Justitie (thans Veiligheid en Justitie). DLR, tot 2008 Nationaal Platform Personenschade genaamd, is in 1998 ontstaan als reactie op maatschappelijke onrust en Kamervragen over de positie van slachtoffers van letselschade met als doel de kwaliteit en snelheid van de afhandeling van personenschades te verbeteren. De initiatiefnemers waren de ANWB, Slachtofferhulp Nederland, het Verbond van Verzekeraars, en de Vereniging Letselschade-Advocaten. Later zijn ook andere organisaties toegetreden, zoals de expertisebranche en de Nederlandse Vereniging van Geneeskundige Adviseurs bij Verzekeringsmaatschappijen.

DLR, dat jaarlijks werkt met een begroting van ruim 5 ton, wordt voor 70% gefinancierd door de minister van Veiligheid en Justitie en voor het overige door de deelnemers in het Platform, projectbijdragen en inkomsten uit het GBL-register.

Pro Facto gaat in samenwerking met prof.dr. Ko de Ridder (vakgroep Bestuursrecht en Bestuurskunde, Rijksuniversiteit Groningen) onderzoek uitvoeren naar de doeltreffendheid en effectiviteit van de aan De Letselschade Raad verstrekte subsidie. Opdrachtgever is het WODC.

De rekenkamercommissie van de gemeente Deventer laat onderzoek uitvoeren naar de inhuur van externen in deze gemeente. In de eerste helft van 2008 is door Concerncontrol een doelmatigheidsonderzoek uitgevoerd naar de inhuur van personeel van derden. De rekenkamercommissie neemt dit onderzoek als uitgangspunt en ziet het onderhavige onderzoek als een follow-up: wat is er met de aanbevelingen gedaan en wat is daarvan terecht gekomen. Een extra onderdeel van dit onderzoek is de sturing door de raad op inhuur van derden. Pro Facto voert het onderzoek uit.

De kwaliteit van de openbare ruimte wordt in de gemeente Noordenveld onderhouden door de technische beheerders. Zij bepalen vanuit hun vakmanschap waar en wanneer welke onderhoudsmaatregelen genomen moeten worden. Daarbij moeten echter keuzes worden gemaakt en prioriteiten gesteld. Er spelen vragen als: mag er wel eens zwerfvuil in het groen liggen? Mag er verschil zijn tussen het onderhoud van wegen in woonwijken en die in het buitengebied? Moet een lantaarnpaal het altijd doen?

In 2007 heeft de gemeente Noordenveld een start gemaakt met het Beheersplan Openbare Ruimte (hierna: BOR). Met het BOR werd beoogd om te komen tot een afgemeten scenario waaraan de afdeling Openbare Werken & Accommodaties haar te behalen kwaliteitsniveau kan ontlenen. Dit kwaliteitsniveau was gerelateerd aan een beschikbaar te stellen budget.

In opdracht van de rekenkamercommissie van de gemeente Noordenveld gaat Pro Facto onderzoek doen naar de vraag of de invoering van het BOR aan de doelstellingen heeft voldaan.

Op 7 december 2010 is het faillissement uitgesproken over Timmerfabriek Barsema Tolbert BV, onderdeel van werkvoorzieningschap Novatec. Het bestuur van de gemeenschappelijke regeling wilde de gang van zaken rondom het faillissement laten onderzoeken. Dit onderzoek is uitgevoerd door Pro Facto en kende de volgende vraagstelling:

 "Wat was de feitelijke toedracht rond de totstandkoming van de joint venture met Barsema en de verdere afwikkeling en overdracht daarvan tot en met het faillissement en welke lessen kunnen daaruit worden getrokken voor de toekomst?"

De belangrijkste conclusies luiden als volgt.

• Het bestuur bemoeit zich vanaf begin 2009 intensief met de timmerfabriek. Het stelt op verschillende momenten een duidelijk kader, maar verruimt dit kader op de momenten dat er cruciale besluiten genomen dienen te worden. Daardoor duurt het tot eind 2010 voordat het besluit om het faillissement aan te vragen genomen wordt.
• In de gang van zaken rond het faillissement van de Timmerfabriek Barsema Tolbert B.V. is er onvoldoende tegenwicht richting de directie van Novatec. De directie van Novatec vervult verschillende rollen ten aanzien van Barsema, vertegenwoordigt daarmee verschillende belangen en het toezicht op het vervullen van die rollen is beperkt.
• Tot juni 2009 is het DB terughoudend met het informeren van de raden. De onderhandelingen met een potentiële nieuwe externe investeerder zijn de reden hiervoor. Met het afbreken van de onderhandelingen in juni 2009 verdwijnt deze reden en zijn de raden en colleges door middel van brieven en bijeenkomsten geïnformeerd over het gevolgde beleid en de voorgenomen vervolgstappen.
• Een aantal 'toevallige' factoren speelt op de achtergrond mee en draagt bij aan de complexiteit van het dossier. We noemen de ziekte van de directeur van de timmerfabriek, die daardoor op een cruciaal moment vervangen wordt door de interim-directeur, de gemeenteraadsverkiezingen en de daarmee gepaard gaande bestuurswisseling van 2010 en de korte periode in 2010 waarin de resultaten van de fabriek de goede kant op gaan.
• Uiteindelijk worden de kosten van de deelname, overname en het faillissement van de Timmerfabriek Barsema Tolbert B.V, op € 3.079.064 geschat. Van dit bedrag is reeds € 2.500.000 in de verschillende jaarrekeningen van Novatec verwerkt.

Per 1 januari 2009 werd in Leeuwarden het openbaar primair onderwijs verzelfstandigd. Voorheen was sprake van delegatie door de gemeenteraad van zijn bevoegdheden ter zake van het primair openbaar onderwijs aan de bestuurscommissie Proloog. Vanaf 2009 ging Proloog verder als zelfstandige stichting openbaar onderwijs Proloog. Het bestuur van de stichting werd door de gemeenteraad benoemd. De stichting kreeg bij de verzelfstandiging een 'bruidsschat' mee ten behoeve van de kosten van administratie, beheer en bestuur (ABB) van € 1.5 miljoen.

Proloog belandt al snel in financieel zwaar weer. De begroting 2010 wordt eind maart 2010 bij de gemeente ingediend. De begroting sluit met een negatief saldo. In korte tijd wordt de begroting enkele keren bijgesteld, met steeds een groter negatief resultaat. De rekening 2009 en de begroting 2010 worden in juni 2011 aan de gemeenteraad voorgelegd met het voorstel van B&W niet in te stemmen met de begroting 2010. Inmiddels blijkt dan dat de concept-jaarrekening 2010 een verlies van € 2 miljoen omvat.

In de raadscommissie Welzijn is op 21 juni 2011 door het gemeenteraadslid Jacobse van de NLP-fractie de suggestie gedaan om de Rekenkamercommissie een onderzoek te laten doen naar de situatie bij Proloog. Dit voorstel werd gesteund door de overige raadsfracties. De Rekenkamercommissie heeft hierop positief gereageerd en aan Pro Facto de opdracht gegund dit onderzoek uit te voeren.

De rekenkamercommissie kiest als invalshoek voor het onderzoek de verhoudingen en de informatie-uitwisseling tussen de gemeente Leeuwarden en de stichting Proloog en de wijze waarop de ambtelijke en bestuurlijke informatievoorziening binnen de gemeente over dit onderwerp verliep. Het doel van het onderzoek is niet na te gaan wat de financiële problemen binnen Proloog zijn, noch te zoeken naar verklaringen en oplossingen daarvoor. Het onderzoek zal geen antwoord geven op de vraag naar de bestuurlijke verantwoordelijkheden van de directie en het bestuur van Proloog. Ook de mogelijkheden bestuur en/of directie aansprakelijk te stellen zullen niet worden onderzocht.

In opdracht van de rekenkamercommissie van de gemeente Haren gaat Pro Facto onderzoek uitvoeren naar de besluitvorming rond investeringsbeslissingen in het kader van de nieuwbouw van het gemeentehuis en de verplaatsing van sportvelden. De focus van het onderzoek ligt op de periode van het initiatief voor het project tot het besluit over de uitvoering van het project; de investeringsbeslissing. De uitvoering zelf en de afsluiting van het project zijn nadrukkelijk geen onderwerp van onderzoek. Ook de inhoud van de projecten is geen direct onderwerp van onderzoek. Het onderzoek ziet uitsluitend op het besluitvormingsproces van initiatief tot investeringsbeslissing.

Met het onderzoek wordt beoogd duidelijke handvatten te bieden voor de gemeenteraad en het college over de do's en dont's bij de besluitvormingsprocessen met betrekking tot investeringsbeslissingen inzake grote projecten. De leerfunctie van het te verrichten onderzoek neemt een prominente plek in in de onderzoeksopzet.

De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) heeft veel teweeg gebracht bij gemeenten. Naast een grote verandering in het wettelijk kader heeft de wet ook geleid tot een herijking van de dienstverlening en bedrijfsvoering van de gemeentelijke taakuitvoering. De gemeente Deventer heeft Pro Facto gevraagd om een formatie-onderzoek te doen. Dit mede in het licht van de ontwikkelingen die op korte en middellange termijn van invloed zijn op de taken voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-taken). Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met Arena Consulting.

Op 1 oktober 2010 trad de Wabo in werking. Voor iedere gemeente had dit grote gevolgen voor de uitvoering van de VTH-taken. Niet alleen werd een groot deel van de ver­gun­ning­plichtige activiteiten vergunningvrij en zijn bevoegdheden tussen overheidslagen ver­scho­ven, ook termijnen, procedures, indieningsvereisten, (digitale) indieningsmo­ge­lijk­he­den en bezwaar en beroep wijzigden bij wet. De wetswijziging leidde ook tot een heroriëntatie van de uitvoering. Werkprocessen werden integraler, uitvoeringsniveaus werden vastgelegd, forse investeringen werden gedaan in de automatisering en het vergunningenmanagement kreeg een flinke impuls. Het beter op elkaar laten aansluiten van de diverse disciplines binnen de gemeente leidde tot een integrale en transparante dienstverlening aan burgers en bedrijfsleven.

Maar, we zijn er nog niet. De inwerkingtreding heeft een staartje. Veranderingen in organisatie, processen, automatisering en bovenal cultuur hebben een lange tijd nodig om tot het gewenste effect te leiden. Daarbovenop komt dat het VTH-werkveld volop in beweging blijft met onder meer de vorming van de Regionale UitvoeringsDiensten (RUD's), de in ontwikkeling zijnde omgevingswet en de kwaliteitscriteria die (nog) als referentiekader dienen.

De gemeente Deventer vroeg naar aanleiding van de recente en toekomstige ontwikkelingen een formatie-onderzoek met de volgende elementen:

1. In beeld brengen van de benodigde formatie (norm).
2. Vergelijken met de beschikbare formatie (feit).
3. Aangeven door welke factoren de verschillen ontstaan.
4. Adviezen geven hoe verschillen te overbruggen.